fysieke laag. De andere twee lagen zijn sociale en mentale duurzaamheid. Sociale duurzaamheid betekent dat we meer solidair en empathisch over onze relaties nadenken. Niet alleen hier, maar ook in Afrika en Azië. Als je niet wilt dat mensen daarvandaan hierheen komen, is er meer mondiale rechtvaardigheid nodig. De klimaatver andering betekent ook dat we anders gaan delen Solidariteit heette dat vroeger. Mentale duurzaamheid is nodig, omdat de samenleving snel verandert. De tragiek van het onderwijs is dat docenten uit een wereld komen die voorbij is en moeten opleiden voor een wereld die er nog niet is. Dat vraagt om een leven lang leren.’ Is het in 2050 gewoon geworden om een leven lang te leren? ‘Dat is de vraag. Een leven lang leren veronderstelt namelijk allereerst interesse: je blijft geïnteresseerd in de interacties die je in je professionele leven opdoet en je past nieuwe, al dan niet gepopulariseerde wetenschappelijke inzichten toe in je werk en leven. Helaas, als er in het huidige basisonderwijs iets afgeleerd wordt, dan is het wel de voor deze geïnteresseerdheid benodigde openheid en verwondering.’ Judolessen op de Rotterdamse Bloemhofschool, een initiatief van Henk Oosterling Wat zijn de belangrijkste vaardigheden die we in 2050 nodig hebben? ‘De belangrijkste vaardigheden voor de 21ste eeuw zijn 4 c’s: communication, collaboration, critical thinking en creative innovation.’ Zou het onderwijs zich vooral op die vaardigheden moeten richten? ‘Skills zijn belangrijk, maar je moet eerst weten: waarom en waartoe doen we iets? Wat voor soort samenleving willen we hebben? Op welke waarden is die gebaseerd? En wat voor soort mensen zijn daarvoor nodig? Over dit soort fundamentele vragen wordt veel te weinig nagedacht. Filosofen kunnen hierin een rol spelen. Zij zijn immers opgeleid om integraal te denken en beschikken over drie van de vier skills: communication, critical thinking en creative innovation. Collaboration is wat moeilijker, want filosofen zijn allemaal eigenheimers. Ikzelf ook.’ Zou filosofie een verplicht vak moeten zijn? ‘Jazeker. Je kunt dit koppelen aan ecowijsheid en mediawijsheid. Kinderen doen veel met mobieltjes, maar in een persoonlijk gesprek dialogiseren, argumenteren, gevoelens uiten en analyseren zijn vaardigheden die je nooit met een mobieltje kunt ontwikkelen. Bij filosofische gesprekken leren kinderen ook naar elkaar luisteren en omgaan met andere meningen. Dat bevordert tolerantie en respect.’ Is leren samenleven een taak voor het onderwijs? ‘Die taak ligt allereerst bij de ouders. Je kunt dat niet aan de school uitbesteden en al helemaal niet aan de overheid. Maar het gezin moet daarin wel gefaciliteerd worden en daar komt de overheid weer binnen. Het onderwijs kan de opvoeding ondersteunen. Dat gebeurt binnen Vakmanstad. School en ouders werken daarin samen.’ Zijn docenten wel toegerust voor het onderwijs waar u van droomt? ‘Nee. Nu zijn we bij het echte probleem: de pabo’s moeten veranderen. Als we het basisonderwijs echt willen transformeren, zullen de pabo’s nu als de sodemieter dingen moeten aanpakken. Dat is moeilijk, want pabo’s zijn gesloten organisaties. Maar je ziet binnen het onderwijs wel een voorhoede ontstaan die nieuwe dingen ontwikkelt. Laten we die voorhoede in ieder geval versterken.’ 18 SEPTEMBER 2017 - NR.9 Pagina 17

Column: Veranderen zonder te verliezen

Scoor meer met een webshop in uw folders. Velen gingen u voor en publiceerden presentaties online.

SERmagazine september 2017 Lees publicatie 10Home