platformeconomie Andere regels ‘Platforms zijn op zichzelf niets nieuws’, zegt Frenken. ‘Vroeger waren er gidsen of tijdschriften die als intermediair fungeerden tussen vraag en aanbod. Het verschil met de online platforms van vandaag is dat die zich echt een eigen positie hebben verworven. Dat komt omdat ze zich als e-commercebedrijven manifesteren. Uber presenteert zich niet als taxidienst, maar als internetbedrijf. En voor internetbedrijven gelden nu eenmaal andere regels dan voor andere bedrijven.’ Vrijwel elke sector leent zich voor een vorm van platformisering Een internetbedrijf kan bijvoorbeeld niet verantwoordelijk worden gehouden voor het aanbod dat de gebruikers erop plaatsen. ‘In Amsterdam mag je als Airbnbverhuurder maximaal vier personen huisvesten. Maar als iemand een huis voor twintig personen aanbiedt, dan wast Airbnb z’n handen in onschuld: daarvoor moet je bij de verhuurder zijn.’ Het slimme van platforms is dat de arbeid niet door henzelf wordt verricht, meent Westerveld. ‘Het platform is slechts een plaats waar vraag en aanbod elkaar vinden. De gebruikers beoordelen elkaar met een rating. Het echte werk, zoals de schoonmaak van de Airbnb-locaties, wordt door anderen gedaan.’ Informeel In Nederland wordt de platformeconomie ook wel het ‘informele circuit’ genoemd. Westerveld vindt het een wat bedekkende term. ‘Alsof het werk dat er gebeurt eigenlijk niet door de beugel kan. En alsof het niet zo vreselijk omvangrijk is. Maar kijk eens om je heen: er zijn tal van landen waar de meerderheid van de bevolking het merendeel van haar inkomen in die informele economie verdient. We kunnen wel zeggen dat we dat niet moeten willen, maar beter is om te kijken hoe we ervoor kunnen zorgen dat het werk dat er gebeurt, gepaard gaat met sociale zekerheid, goede arbeidsomstandigheden en bescherming van werknemers.’ Frenken voegt toe: ‘We kunnen wel denken: ach, vroeger werd er ook arbeid verricht in het informele circuit en lieten we ons huis ook schoonmaken… Maar het platform van vandaag is geen onschuldige middle man. Sterker nog: het is een hybride tussen bedrijf, markt en overheid. Platforms handelen niet in goederen en schrijven geen uren, maar ze organiseren een marktplaats en daar verdienen ze geld mee. Het zijn dus bedrijven die de markt organiseren, maar geen vrije markt. Het platform bepaalt wie mee mag doen, door een pre-screening of door mensen van het platform af te kegelen als de reviews van de klanten negatief zijn. En ze bepalen dan ook nog de prijs. Helpling stelt bijvoorbeeld vast dat je 14,90 per uur moet betalen voor schoonmaak. Onderhandelen, ho maar.’ Werkgeversrol De platforms hebben daarmee net als de overheid een regulerende rol, zegt Frenken. ‘Een platform vraagt niet om diploma’s, maar zij bepalen wel wie ze betrouwbaar en goed genoeg vinden. En als je wordt buitengesloten, heb je geen poot om op te staan. Om die reden zeggen steeds meer vakbonden: platforms zijn werkgevers. Zij bepalen en controleren de kwaliteit van je werk.’ ‘De achterliggende vraag is al bijna zo oud als het arbeidsrecht’, haakt Westerveld in. ‘Als er iemand is die arbeid faciliteert én iemand die arbeid verricht, is er → SERmagazine 15 Platformeconomie
Pagina 16Scoor meer met een webwinkel in uw mailings. Velen gingen u voor en publiceerden jaarverslagen online.
SERmagazine oktober 2017 Lees publicatie 16Home