Sociale partners hebben elkaar gevonden in de overtuiging dat de energietransitie niet mag mislukken van energie, nieuwe kennis en technologie. Dat geeft internationale marktkansen. Tegelijkertijd is duidelijk dat de energietransitie grote consequenties heeft voor de werkgelegenheid en de vereiste aard en het niveau van scholing van de Nederlanders. Daarom staan in het advies aanbevelingen voor overheden, sociale partners, onderwijs en werkgelegenheidsinstanties om de knelpunten op de arbeidsmarkt op te lossen en een inclusieve samenleving te bevorderen. Wij vinden dat er passende maatregelen moeten worden genomen voor werknemers die buiten de boot dreigen te vallen.’ Waar zitten de knelpunten precies? ‘De komende jaren gaan er banen verdwijnen in bedrijven in de olie- en gassector: de fossielgeoriënteerde bedrijven. Doordat de vijf kolencentrales in Nederland dichtgaan, verdwijnen er bijvoorbeeld naar verwachting 2.700 banen in de hele kolenketen. Dat lijkt veel, maar als we naar ervaringen in het verleden kijken, zien we dat een groot deel van de werknemers er redelijk snel in slaagt om zelf een nieuwe baan te vinden. Bovendien komen er veel banen bij in bedrijven gericht op ‘groene’ energie. Bijvoorbeeld bij leveranciers van zonnepanelen en windmolens en bij installateurs. Toch zijn er knelpunten. Die banen komen er niet op hetzelfde tijdstip en in dezelfde regio bij als waar ze verdwijnen. Mensen die in een kolencentrale hebben gewerkt, hebben in een ander bedrijf bovendien andere skills nodig. We moeten zien te voorkomen dat er een mismatch ontstaat tussen vraag en aanbod van arbeid. Dat is een zeer grote opgave.’ Wat gebeurt er bij zo’n mismatch? ‘Bij zo’n mismatch blijven vacatures enerzijds onvervuld en neemt het aantal mensen dat moeilijk een baan kan vinden toe. Als er niet genoeg of niet de juiste mensen beschikbaar zijn om projecten uit te voeren, kan de energietransitie vertraging oplopen. Dat maakt projecten duurder, wat de energietransitie ook weer duurder maakt. Terwijl we er juist voor moeten zorgen dat de kosten van de energietransitie zo laag mogelijk blijven.’ 12 MEI 2018 - NR.5 Hebben transities altijd zulke grote gevolgen voor de vraag naar arbeid of is de energietransitie daarin uitzonderlijk? ‘Geen enkele transitie gaat vanzelf. Dat geldt voor de transitie naar een kenniseconomie of circulaire economie, en ook voor de opkomende robotisering. De arbeidsmarkt heeft echter steeds bewezen dat zij in staat is om grote transities op te vangen. Ik ben ervan overtuigd dat dit ook nu zal gebeuren, al lijken de transities op dit moment wel allemaal tegelijk te komen. Zowel werknemers- als werkgeversorganisaties zien de urgentie van de energietransitie en de arbeidsmarktkansen die daarmee gepaard gaan. Beide hebben er last van als vacatures onvervuld blijven door regionale, sectorale of kwalitatieve mismatches. Er zijn op dit moment in verschillende branches al duidelijk aanwijsbare tekorten aan arbeid. Daarom moeten we investeren in bemiddelings-, onderwijs- en scholingstrajecten. De werknemersorganisaties zien daarnaast ook de risico’s voor mensen die door de sluiting van de kolencentrales mogelijk langdurig langs de kant komen te staan. Dit betreft vooral werknemers die worden ingezet voor vervoer, laden, lossen en overslag. Vaak zijn voor die werknemers geen voorzieningen beschikbaar. Om dat probleem op te lossen, stellen we in ons advies voor een kolenfonds in te stellen met voldoende middelen om waar bestaande regelingen onvoldoende blijken te zijn de gevolgen van de sluiting van kolencentrales op een sociaal verantwoorde manier op te vangen. Daarmee voorkomen we dat mensen buiten de boot vallen, bijvoorbeeld omdat ze te oud zijn om elders een reële kans te maken op de arbeidsmarkt.’ Is het arbeidsmarktvraagstuk het moeilijkste deel van de energietransitie? ‘Dat denk ik niet. De energietransitie heeft bijvoorbeeld ook grote gevolgen voor de ruimtelijke ordening. Hoe zorgen we ervoor dat zonnepanelen, windmolens, waterstoffabrieken en andere vormen van energieopwekking op een goede manier in het landschap worden ingepast? Er moeten duizenden kilometers nieuwe leidingen worden aangelegd. De ruimtelijke inpassing van de Betuwelijn, die destijds veel stof heeft doen opwaaien, is een opgave die daarbij verbleekt. Pagina 11
Pagina 13Scoor meer met een webwinkel in uw tijdschriften. Velen gingen u voor en publiceerden publicaties online.
SERmagazine mei 2018 Lees publicatie 22Home