1950 1954 1957 1965 1968 1970 Akkoord van Wassenaar keerpunt in relatie regering en sociale partners Werk boven inkomen Een wereldwijde crisis joeg begin jaren tachtig de werkloosheid in Nederland op tot boven de 600.000. Onder dreiging van overheidsingrijpen in de lonen sloten werkgevers en werknemers in 1982 het befaamde Akkoord van Wassenaar. TEKST Elke van Riel FOTO ANP, SER Een wereldwijde economische crisis zorgde er begin jaren tachtig voor dat het aantal werklozen in Nederland opliep tot meer dan 600.000. De oliecrisis van 1979 kwam hard aan, er dreigden massaontslagen. ‘1982 is geen jaar geweest waarop wij onverdeeld tevreden kunnen terugzien. Ons land werd geconfronteerd met stagnatie en achteruitgang in de economie, een trieste recordhoogte in de werkloosheid en een nog verder stijgend financieringstekort van de overheid’, zo meldt het SER-jaarverslag over 1982. Het eerste kabinet-Lubbers (CDA-VVD, 4 november 1982 tot 14 juli 1986) had bij de start te maken met een financieringstekort van bijna 12 procent en kondigde daarom grote bezuinigingen aan. Het kabinet dreigde met een loonmaatregel. Hierdoor kwamen de arbeidsverhoudingen in Nederland in het geding, omdat het ging om de kernwaarde van de vakbeweging: het vrij onderhandelen over cao’s. Centrale werkgevers- en werknemersorganisaties gingen om tafel binnen de Stichting van de Arbeid en sloten op Fotobijschrift_wit 24 november 1982 het Akkoord van Wassenaar. Dit maakte een einde aan de in de jaren zeventig ontstane polarisering. De tekst paste op anderhalf A4’tje, maar had grote invloed. Uitgangspunt was: werk gaat boven inkomen. Afgesproken werd een vierjarige periode van loonmatiging. In ruil hiervoor kregen de werknemers arbeidsduurverkorting terug. Daardoor liep de werktijd in veel sectoren terug van 40 tot 38 uur per week. Eigen verantwoordelijkheid De arbeidsduurverkorting maakte de loonmatiging voor de vakbonden acceptabel. Volgens hen moest de werkloosheid primair worden bestreden door het bestaande werk te herverdelen door iedereen korter te laten werken. ‘De torenhoge werkloosheid was toen de échte aanleiding voor wat er in de dagen daarna is gebeurd’, aldus toenmalig vakbondsleider en SER-raadslid Wim Kok in 1997 in het SER-bulletin. Hij ondertekende het akkoord in zijn rol van FNV-voorzitter namens de werknemers. Kok karakteriseerde het akkoord als ‘een keuze van verantwoordelijke mensen voor een eigen rol in het geheel, in plaats van te zeer afhankelijk te zijn van keuzes die de overheid oplegt’. ‘Ook als vakbeweging vonden we dat het zo niet verder kon met die werkloosheidsstijging. Als je dan een loonmaatregel ziet aankomen waardoor de regering het overneemt en je als vakbeweging met lege handen staat, is het beter zelf verantwoordelijkheid te nemen.’ Ook ex-premier Ruud Lubbers meende achteraf dat zijn dreigement om in te grijpen in de lonen ‘op z’n zachtst gezegd een handje geholpen heeft om dat akkoord van Wassenaar 20 SEPTEMBER 2010 - NR.9 Pagina 15
Pagina 17Scoor meer met een webwinkel in uw maandbladen. Velen gingen u voor en publiceerden edities online.
Historische reeks SERmagazine Lees publicatie 10Home