coverstory Er zijn veel regels voor verschillende levensdomeinen, maar vaak werken ze elkaar tegen of zwakken ze elkaar af. Door ‘lange systemen’ beter op elkaar af te stemmen, is er veel welvaartswinst te behalen. Frank Kalshoven en Silvie Zonderland van De Argumentenfabriek deden er studie naar en pleiten voor een nieuw sociaal contract. Ons hele leven lang hebben we te maken met regels die steeds een stukje van dat leven regelen. Regels voor onderwijs, wonen, zorg, de arbeidsmarkt, de sociale zekerheid en ten slotte het pensioen. Frank Kalshoven, directeur van De Argumentenfabriek, heeft de wetten en regels voor deze zes verschillende domeinen en de verbanden daartussen diepgravend onderzocht. Hij noemt het ‘lange systemen’, omdat de regels en wetten voor de verschillende levensdomeinen een (levens)lange doorwerking hebben. ‘Vaak zijn de verbanden tussen levensdomeinen bekend. Als je een goede opleiding hebt gevolgd, krijg je waarschijnlijk een goede baan en heb je later waarschijnlijk geen huur- of zorgtoeslag nodig. Als je werkloos bent en de uitkeringen worden fors verhoogd, dan wordt de prikkel om aan het werk te gaan een stuk lager.’ Het probleem zit volgens hem in de verbanden die weliswaar bekend zijn maar waarmee veel minder rekening wordt gehouden bij het maken van beleid. ‘Het is voor de hand liggend dat als je tijdig goede zorg ontvangt je bij ziekte weer sneller aan het werk kunt. Andersom weten we ook uit onderzoek: werken is in sommige gevallen een medicijn. Maar met die verbanden wordt in de beleidsvorming lang niet altijd expliciet rekening gehouden. Bij wetgeving op het gebied van gezondheidszorg bekijken we niet vooraf wat het effect is op deelname aan de arbeidsmarkt.’ Nieuwe start Vorig jaar publiceerden Kalshoven en Silvie Zonderland hun eerste studie: Zó werken lange systemen. Daarin lieten ze zien hoe de regels op de verschillende domeinen met elkaar zijn verknoopt. Het afgelopen jaar hebben ze zich afgevraagd hoe de wereld eruit zou zien als er een nieuwe start zou worden gemaakt met regelgeving voor de verschillende domeinen, waarbij continu rekening zou worden gehouden met het onderlinge effect. Het recent verschenen boek Naar een nieuw sociaal contract is het resultaat van die denkoefening. Veel lange systemen zijn los van elkaar ontstaan, waardoor beleidsterreinen niet goed op elkaar zijn afgestemd, meent Kalshoven. ‘Neem wonen en pensioenen. De wet- en regelgeving binnen die domeinen staat min of meer los van elkaar, maar er is wel degelijk wederzijdse beïnvloeding.’ Betere afstemming tussen pensioenstelsel en woningmarkt kan 3 tot 5 procent meer welvaart opleveren Hij illustreert dat met het voorbeeld van twee dertigers die elk een woning betrekken. ‘De een huurt, de ander koopt. Verder leiden ze een identiek leven. Als de koper met pensioen gaat, heeft hij zijn huis afgelost en daarmee vermogen opgebouwd. De huurder gaat ook met pensioen, maar moet huur blijven betalen en heeft geen vermogen opgebouwd. Door het enkele feit van huren of kopen is hun inkomenspositie bij → SERmagazine 11 Integraal beleid
Pagina 12Interactieve e-whitepaper, deze vaktijdschrift of spaarprogramma is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het naar een digitale publicatie converteren van digi-onderzoeksrapporten.
SERmagazine oktober 2017 Lees publicatie 16Home