kunstmatige intelligentie Wat wordt de rol van de mens op de arbeidsmarkt als machines steeds meer taken beter kunnen uitvoeren dan mensen? Dat is de grote vraag nu kunstmatige intelligentie zich steeds verder ontwikkelt. Kunstmatige intelligentie zorgt ervoor dat machines zich steeds verder vervolmaken. Dat gebeurt op basis van algoritmes, een soort digitale stappenplannen die zichzelf voortdurend verbeteren op basis van de uitkomsten. Vrijwel niemand verwacht dat de mens helemaal van de werkvloer gaat verdwijnen. Maar dat de arbeidsmarkt flink op de schop gaat, is duidelijk. De SER ging hier uitgebreid op in in het advies Mens en technologie: samen aan het werk (2017). Peter-Paul Verbeek, hoogleraar Filosofie van Mens en Techniek aan de Universiteit Twente, houdt zich ook volop met het onderwerp bezig. Uit de onderzoeken van de afgelopen jaren concludeert hij dat de gevolgen van de opkomst van kunstmatige intelligentie niet precies te voorspellen zijn. ‘Maar het is ook weer niet puur koffiedik kijken. Er zijn allerlei methodes om de toekomst te voorspellen, bijvoorbeeld met scenariomodellen zoals klimaatwetenschappers die ook gebruiken. De wetenschap biedt mogelijkheden om ons anticiperend vermogen te structureren, relevante ontwikkelingen op te sporen en daarop in te spelen.’ Scholing Van één ding is Verbeek 100 procent zeker: digitalisering en andere vormen van technologisering zorgen ervoor dat scholing een veel groter deel van ons werk gaat uitmaken. ‘Sommige onderzoekers verwachten dat we straks een kwart van onze werktijd bezig zijn om onze technologische kennis en vaardigheden op peil te houden.’ Volgens Verbeek krijgt het begrip ‘werk’ daardoor een andere betekenis. ‘Ons huidige beeld van werk vindt zijn oorsprong in de industriële revolutie, toen mensen massaal in fabrieken gingen werken. We hebben een heel economisch systeem gebouwd rond het idee dat werk een verplichte en niet per se aangename taak is, die je tegen betaling uitvoert. Door de digitale revolutie verandert werk in iets waar je zélf veel meer aan hebt, juist omdat scholing en ontwikkeling veel belangrijker worden. Dat vraagt om heel andere economische denkkaders, die we met z’n allen nog moeten ontwikkelen.’ Valkuilen Natuurlijk zijn er valkuilen, weet Verbeek. Bijvoorbeeld het probleem dat mensen uitvallen. ‘Elk economisch systeem heeft als bijeffect dat er mensen zijn die niet in dat systeem passen. Dus is het van belang om mensen optimaal toe te rusten om wél een plek in dat systeem → Europees advies over kunstmatige intelligentie Het Europese Economisch en Sociaal Comité (EESC), adviesorgaan voor Europese instellingen, heeft in 2017 een advies uitgebracht over kunstmatige intelligentie en de impact op de maatschappij. Catelijne Muller, EESC-lid en verbonden aan de Nederlandse vakcentrale VCP, stelde het advies op. De 350 EESC-leden vertegenwoordigen sociale partners en het maatschappelijk middenveld uit alle EU-lidstaten. ‘De ontwikkelingen op het gebied van kunstmatige intelligentie komen met name uit Amerika en China’, zegt Muller. ‘Europa is van oudsher het continent waar meer aandacht is voor fundamentele en ethische vragen. Europa kan dus juist de aanjager zijn van het kritische gesprek over de toepassingen van kunstmatige intelligentie. Het lijkt alsof technologische ontwikkelingen ons overkomen omdat we ze niet precies begrijpen. Maar we kunnen kiezen waar, wanneer en hoe we kunstmatige intelligentie inzetten. Beleidsmakers, mensen met technische expertise, sociale partners maar ook mensen met ethische en filosofische expertise moeten daarvoor samen om tafel gaan. Dat gebeurt veel te weinig. Met een structurele dialoog kunnen we ontwikkelingen monitoren en bijsturen.’ Muller pleit ook voor gesprekken tussen werkgevers en werknemers op sectorniveau over de gevolgen van digitalisering. ‘Werk verandert inhoudelijk, de hoeveelheid werk verandert en de mate waarin iedereen mee kan blijven doen, verandert. Hoe dat precies uitpakt, verschilt per sector. Juist daarom moet het gesprek ook op dat niveau worden gevoerd. Met name in sectoren waar hogeropgeleiden en professionals werken, want kunstmatige intelligentie vervangt niet zozeer spierkracht, maar juist denkkracht.’ Het EESC-advies is te vinden op www.eesc.europa.eu, zoekterm ‘artificial intelligence’ SERmagazine 15 Samenwerken met robots
Groene bussenInteractieve digitale brochure, deze mailing of vaktijdschrift is levensecht online geplaatst met Online Touch en bied het online bladerbaar uitgeven van euitgaves.
SERmagazine februari 2018 Lees publicatie 19Home