De kritiek is onderschat, niet goed ter harte genomen hele maatschappij werd om transparantie geroepen, de schappen gingen niet genoeg met hun tijd mee. Maar de crisis speelde ook mee, voegt Koopmans toe. ‘Als het goed gaat in een sector, is de rekening voor het schap wel te doen. Maar als het slecht gaat en de prijzen laag zijn, is er eerder reden om zo’n collectieve voorziening af te schaffen. Zeker in een tijd waarin individualisering toch al een rol speelt.’ Boer Koekoek Paul Ulenbelt werd in 2006 lid van de Tweede Kamer en woordvoerder Sociale Zaken, waardoor het PBO-stelsel in zijn portefeuille kwam. ‘Toen de discussie over de schappen in de Kamer toenam, werd ik regelmatig uitgenodigd door de NVAF.’ De Nieuwe Vrije Agrarische Federatie was in 2005 opgericht door een aantal tuinders, met als belangrijkste missie de schappen op te heffen. Ulenbelt zag de NVAF aanvankelijk als ‘rechtstreekse nazaten van boer Koekoek’, het markante Tweede Kamerlid dat in de jaren zestig en zeventig met zijn Boerenpartij een felle strijd voerde tegen het Landbouwschap. Maar, zegt Ulenbelt, de NVAF bleek een stuk genuanceerder dan Hendrik Koekoek. ‘Gaandeweg raakte ik onder de indruk van hun standpunt. Dit waren hoogopgeleide mensen die binnen hun sector wilden innoveren. Ze wisten mij er gaandeweg van te overtuigen dat het Productschap Tuinbouw een blok aan hun been was.’ Pauline Smeets, Kamerlid sinds 2003, kreeg het PBO-stelsel in 2006 in haar portefeuille. Ook zij kreeg de NVAF regelmatig op bezoek, maar haar wisten ze niet te overtuigen. Ze bleef overtuigd voorstander van het bestaansrecht van de schappen, maar vond wel dat er flink gereorganiseerd en gemoderniseerd moest worden. Ze herinnert zich haarscherp de keer dat ze werd uitgenodigd om te spreken op een NVAF-bijeenkomst in Boskoop. De andere spreker was VVD-Kamerlid Charlie Aptroot, uitgesproken tegenstander van de schappen. ‘Ik werd van het station gehaald door een NVAF-lid. De opmerking die hij maakte, is me altijd 30 SEPTEMBER 2015 bijgebleven: ‘Ik heb nog nooit een vijand in de auto gehad.’ Zo werd ik dus gezien: als de vijand. Ik heb op die bijeenkomst een genuanceerd verhaal gehouden: de schappen moesten blijven, maar de franje moest eraf. Wát een boosheid in de zaal. Ik ben ondanks mijn 1.53 meter niet bang aangelegd, maar de dreiging werd haast fysiek. Pas in de laatste fase, toen de zaak leek te kantelen, zochten de schappen politici op. Toen was het te laat De voorzitter moest het voor me opnemen: ‘Mannen, mannen – het waren natuurlijk vooral mannen – laten we het netjes houden.’ Hij stelde het wel op prijs dat ik was gekomen om mijn standpunt toe te lichten. Ik begaf me in het hol van de leeuw.’ Te laat De schappen hebben te weinig gedaan toen hun voortbestaan in het geding kwam. Daarover zijn Ulenbelt, Smeets en Koopmans het eens. Too little, too late, vat Smeets samen. Koopmans: ‘De kritiek is onderschat, niet goed ter harte genomen. In het begin leek het allemaal niet zo’n punt.’ Ze herinneren zich niet of nauwelijks lobbyactiviteiten van de schappen. ‘Daar hebben ze veel te weinig aan gedaan’, zegt Smeets. ‘Pas in de laatste fase, toen de zaak leek te kantelen, zochten de schappen politici op. Toen was het te laat.’ ‘Ik heb maar weinig voorstanders van de schappen aan m’n bureau gehad,’ vertelt Ulenbelt. ‘Het leek wel of de voorzitters het hoofd al in de schoot hadden gelegd. Bij mij zijn ze in ieder geval niet geweest, op de voorzitter van het Hoofdbedrijfschap Detailhandel na.’ Smeets heeft zich er geregeld over verbaasd dat de SP tegenstander was van het PBO-stelsel. ‘De vak Pagina 29

Pagina 31

Voor artikelen, online boeken en reisgidsen zie het Online Touch beheersysteem systeem. Met de mogelijkheid voor een e-commerce shop in uw uitgaven.

SERmagazine PBO-Special Lees publicatie 10Home